پس از سالها با تلاش کمیته ها و کارگروه های تخصصی تدوین استاندارد ، ویژگیهای مورد نیاز ساخت مواد کاهنده در قالب استاندارد بین المللی تدوین گردید.
از دیدگاه استاندارد مشخصه اصلی مواد کاهنده علاوه بر تامین مقاومت الکتریکی کم ، خورنده نبودن ، پایداری شیمیایی بالا، شسته نشدن ، تثبیت مقاومت سیستم زمین و عدم آلایندگی محیط زیست می باشد ، این ویژگیها بصورت بصری قابل تشخیص نیست بلکه با انجام آزمونهای شیمیایی خاص و در آزمایشگاههای معتبر قابل سنجش و تایید است.
لازم به توضیح است که مواد کاهنده مقاومت الکتریکی خاک حتماً بایستی مطابق استاندارد IEC62561-7 تولید شده و دارای تاییدیه آزمایشگاهی معتبر به شرح زیر باشد:
1-Leaching test which is performed according to EN 12457-2
2-Sulfur tests which is performed according to ISO 14869-1
3-Determination of resistivity according to ASTM G57
4-Corrosion test which is performed according to ASTM G59-97 and G102-89
به تناسب نیاز بازار ، انواع مواد کاهنده با نامهای مختلف توسط فروشندگان تولید گردیده است ولی نیاز است تست های فوق را در جهت افزایش سطح آگاهی شما عزیزان تشریح نمایم.
متاسفانه اکثر موادهایی که در بازار غیرفنی به فروش میرسد از ترکیبات بنتونیت و یا به اصطلاح بنتونیت اکتیو که تغییراتی نسبت به آن دارد ، استفاده شده است . همانطور که مستحضرید از مزایای بنتونیت (با دریافت رطوبت) ، کاهش مقاومت است . ولی معایب آن از جمله : نیاز دائم آن به نگهداری ، پشتیبانی و آبیاری ، همچنین از بین رفتن خصوصیات آن در دراز مدت و شسته شدن از پیرامون اقلام سیستم زمین ، بیشتر از مزایای آن می باشد. بنابراین گول این فروشندگان متقلب را با تغییر نام این مواد با اسمهای مشابه برندهای معروف بازار و ذکر مورد تایید آزمایشگاه بودن، را نخورید. (اینکه یک برگه تست از آزمایشگاه بابت آنالیز مواد یا مقاومت ویژه آن داشته باشند مورد قبول استاندارد نیست بلکه شفاف سازی این متن ، بابت شناخت بیشتر این تست ها و انتظارات استاندارد IEC62561-7 است)
در کل سیستم زمین را بگونه ای طراحی نمایید که با صرف هزینه کم (با بنتونیت) ، اثر کاهش مقاومت صورت پذیرد ولی انتظار پایداری این مقاومت در همه فصول و طی چند سال را نداشته باشید یا با استفاده از مواد کاهنده مقاومت منطبق بر استاندارد IEC62561-7 بتوانید ضمن کاهش مقاومت ، سرعت خوردگی اقلام را کاهش داده و به پایداری مقاومت سیستم زمین در دراز مدت کمک نمایید.
البته استفاده از مواد کاهنده مقاومت در هر شرایطی پیشنهاد نمی گردد و گاهاً میزان حجم متریال بکار رفته در سیستم زمین ، جایگزین مناسبی برای مواد مقاومت سیستم زمین است.
به تناسب نیاز بازار ، انواع مواد کاهنده با نامهای مختلف توسط فروشندگان تولید گردیده است ولی نیاز است تست های فوق را در جهت افزایش سطح آگاهی شما عزیزان تشریح نمایم.
متاسفانه اکثر موادهایی که در بازار غیرفنی به فروش میرسد از ترکیبات بنتونیت و یا به اصطلاح بنتونیت اکتیو که تغییراتی نسبت به آن دارد ، استفاده شده است . همانطور که مستحضرید از مزایای بنتونیت (با دریافت رطوبت) ، کاهش مقاومت است . ولی معایب آن از جمله : نیاز دائم آن به نگهداری ، پشتیبانی و آبیاری ، همچنین از بین رفتن خصوصیات آن در دراز مدت و شسته شدن از پیرامون اقلام سیستم زمین ، بیشتر از مزایای آن می باشد. بنابراین گول این فروشندگان متقلب را با تغییر نام این مواد با اسمهای مشابه برندهای معروف بازار و ذکر مورد تایید آزمایشگاه بودن، را نخورید. (اینکه یک برگه تست از آزمایشگاه بابت آنالیز مواد یا مقاومت ویژه آن داشته باشند مورد قبول استاندارد نیست بلکه شفاف سازی این متن ، بابت شناخت بیشتر این تست ها و انتظارات استاندارد IEC62561-7 است)
در کل سیستم زمین را بگونه ای طراحی نمایید که با صرف هزینه کم (با بنتونیت) ، اثر کاهش مقاومت صورت پذیرد ولی انتظار پایداری این مقاومت در همه فصول و طی چند سال را نداشته باشید یا با استفاده از مواد کاهنده مقاومت منطبق بر استاندارد IEC62561-7 بتوانید ضمن کاهش مقاومت ، سرعت خوردگی اقلام را کاهش داده و به پایداری مقاومت سیستم زمین در دراز مدت کمک نمایید.
البته استفاده از مواد کاهنده مقاومت در هر شرایطی پیشنهاد نمی گردد و گاهاً میزان حجم متریال بکار رفته در سیستم زمین ، جایگزین مناسبی برای مواد مقاومت سیستم زمین است.
مواد کاهنده مقاومت تولید شده مطابق استاندارد IEC62561-7 باید مورد آزمونهای زیر قرار گیرد :
آزمون 1 : Leaching test
این مواد باید از نظر فیزیکی و شیمیایی دارای ثبات باشد و از نظر شیمیایی بر خاک اطراف خود بی اثر بوده (آثار تخریبی نداشته باشد) و با گذشت زمان شسته نشود (صافی نشود). تطبیق این تست بر اساس استاندارد EN 12457-2 می باشد که پارامترهای زیر را در محلول حاصله مورد تجزیه و تحلیل و آنالیز قرار می دهند.
pH, As, Ba, Cd, Cl-, Co, Cr, Cr VI, Cu, Mo, Ni, NO2 -, Pb, total S, SO4 2-, V and Zn
آزمون 2 : Sulfur test
درصورتیکه ماده تقویت کننده هدایت الکتریکی خاک حاوی درصد قابل توجهی گوگرد باشد امکان تخریب الکترود زمین به سرعت افزایش پیدا می کند. به همین جهت این استاندارد ، حد گوگرد را برای مواد کاهنده مقاومت زمین ، کمتر از 2% دانسته است. که این تست مطابق استاندارد ISO14869-1 (کیفیت خاک- حلالیت برای تعیین مجموع مقدار عنصر : حلالیت با Hydrofluoric and Perchloric Acids ) صورت می پذیرد.
آزمون 3 : Determination of resistivity
بر اساس این آزمون مواد کاهنده مطابق استاندارد ASTM G57 و با تجهیزات خاص ( Soil Box و الکترودهای تعبیه شده روی آن و .) مورد تست قرار می گیرند. چند نکته در اینجا قابل توضیح است که :
1- دلیل تست این آزمون توسط آزمایشگاههای معتبر این است که خیلی از Soil box های موجود از الکترودهایی خلاف جنس و نوع اشاره شده در استاندارد است و یا فواصل آنها بر خلاف استاندارد بوده و از دقت صحیحی برخوردار نیستند.
2- بسیاری از آزمایشگاهها در جهت مشتری مداری با تغییرات در میزان رطوبت یا پارامترهای تاثیرگذار در میزان مقاومت ویژه مواد ، سعی در راضی نگه داشتن تولیدکنندگان این مواد دارند.
3- در این استاندارد هیچ اشاره ای به دریافت عدد خاصی از این آزمون ننوده است و پاس نمودن شرایط آزمون وابسته به تست سه نمونه تصادفی از محصول و دریافت نتیجه یکسان از آنهاست. در حالیکه بسیاری از تولید کنندگان با نمایش عدد خیلی پایین ، تلاش به فریب مشتری و ایجاد ذهنیت خیالی از تاثیر این مواد در کاهش مقاومت را دارند.
شرایط و تجهیزات آزمون مقاومت ویژه مواد کاهنده
آزمون 4 : Corrosion test
بر اساس این آزمون مواد کاهنده مطابق استاندارد ASTM G59 مورد تست قرار می گیرد. هدف از این آزمون که مهمتر از آزمون میزان مقاومت ویژه مواد کاهنده می باشد ، دستیابی به پارامتر مقاومت پلاریزاسیون Rp و تعریف حد برای آن است.
نکته 1 ) مطابق این استاندارد در زمانیکه الکترود زمین شما از جنس مس باشد ، در محیطهای بدون خوردگی ، مقاومت پلاریزاسیون باید بیشتر از 4 اهم در متر مربع باشد و در محیطهای با خوردگی بالا ، مقاومت پلاریزاسیون بیشتر از 8 اهم در متر مربع مناسب است.
نکته 2 ) مطابق این استاندارد در زمانیکه الکترود زمین شما از جنس گالوانیزه گرم باشد ، در محیطهای بدون خوردگی ، مقاومت پلاریزاسیون باید بیشتر از 3 اهم در متر مربع باشد و در محیطهای با خوردگی بالا ، مقاومت پلاریزاسیون بیشتر از 7/6 اهم در متر مربع مناسب است.
نتیجه نهایی : در هنگام خرید مواد کاهنده مقاومت دنبال دریافت تاییدیه تست این چند آزمون از آزمایشگاههای معتبر باشید و همچنین تصور داشتن مواد کاهنده ای با مقاومت ویژه خیلی پایین غلط و اشتباه است. ضمن داشتن مقاومت ویژه نسبتاً کم ، داشتن مقاومت پلاریزاسیون بیشتر از 8 اهم در متر مربع ، در هر شرایطی و با هر جنس الکترودی ، سرعت خوردگی را کاهش خواهد داد.
در این راستا شرکت مهندسی تونیر با مواد کاهنده مقاومت GEM ، توانسته ضمن کسب تاییدیه های معتبر از آزمون های مورد اشاره ، میزان مقاومت پلاریزاسیون مواد تولیدی را به 10/7 اهم در متر مربع برساند.
